Een hoogholtje is in de provincie Groningen de benaming voor een hoge vaste voetbrug, hoog genoeg om (niet al te grote) schepen te laten passeren. Aan beide zijden bevindt zich een trap of steile opgang, vaak met dwarslatten. Omdat hoogholtjes ook wel van staal of beton gemaakt zijn, spreekt men ook wel. voor de grap, van ‘hoogiezertje’ of ‘ hoogbetonje’.

West Nederland

In het westen van Nederland wordt een dergelijke brug ook wel een kwakel genoemd. Een kwakel, ook wel kwakeltje of kwakkel genoemd, is een hoge smalle voetgangersbrug, met een vlak middengedeelte [1] en aan weerszijden schuine plankieren met gespijkerde dwarslatten [2]. Langs de schuine planken en het platte dek zijn houten leuningen aangebracht. Etymologisch gezien acht men het woord Kwakel of Kwakkel verwant met wankel in de zin van onvast of onbestendig (vergelijk: kwakkelwinter) [3]. Kwakels worden dus benoemd als wiebelige bruggetjes. Deze bruggen zijn vaak onderdeel geweest van een voormalig trekvaartenstelsel. Ze hebben meestal op de kruispunten waar twee vaarten bij elkaar komen gestaan.

Friesland
In Friesland wordt een hoogholtje een heechhout genoemd, hoog genoeg om skûtsjes (met gestreken mast) te laten passeren. De Friese benaming betekent hier letterlijk hoog hout, al zijn ze in ook in Friesland in de loop der jaren ook van andere materialen gemaakt. Aan beide zijden van de brug bevindt zich vaak een trap.
Sinds de veertiende eeuw bestaan er voorschriften die het bouwen van lage bruggen verbieden, om voor de scheepvaart een vrije doorvaart mogelijk te maken [4]. Daarom zijn er hoge bruggen gebouwd als een vaste verbinding nodig is. Het nadeel van een hoogholtje is dat men er met paard en wagen niet overheen kan. Daarom zijn op drukke punten de hoogholtjes wel vervangen door een ophaalbrug [5]. Soms is het hoogholtje, of kwakel naast de ophaalbrug gewoon blijven liggen [6].
De buurtschap Het Hooghout ('t Heechhout) is vernoemd naar deze vorm van een brug.

12 bekende hoogholtjes in Groningen zijn o.a.:
1. De Jeneverbrug in Winsum, die zijn naam te danken zou hebben aan het feit dat zich ooit aan beide zijden een café heeft bevonden.
2. 't Balkje in Middelstum.

3. (Afb. boven) Mensingeweersterbalkje in Mensingeweer aan het Pieterpad. Foto: Serassot, 31 oktober 2005. Licentie: Creative Commons.

4. Menkeweersterholtje bij Onderdendam, voorheen deel van een kerkpad

5. Baffelder Hoogholtje bij Baflo/Rasquert, over het Rasquerdermaar, onderdeel van het kerkpad.
6. Hooghoudt. De naam van de Groningse drankfabrikant Hooghoudt is een cognaat [7]. Een van hun producten is: Hoogholtje Fladderak. Het bedrijf heeft voor zijn vestiging ook een hoogholtje laten bouwen. Onder dit hoogholtje loopt geen water.

7. (Twee afb. boven) Hoogholtjes vlakbij Pieterburen. (Bron: onduidelijk).

8. (Afb. boven) Hoogholtje over het Achterdiep in Sappemeer. Foto: BvHensbergen, 30 september 2013. Licentie: Creative Commons.

9. (Afb. boven) Het hoogholtje bij Onderdendam. Foto: Willemjans, 23 juli 2011. Licentie: Creative Commons.

10. (Afb. boven) Hoogholtje over het Termunterzijldiep. (Bron: onduidelijk).

11. (Afb. boven) Het hoogholtje over het Aduarderdiep bij Garnwerd en Feerwerd. (Bron: onduidelijk).

Het hoogholtje bij Pieterburen

Het bruggetje bij Pieterburen is één van de bekendste omdat het een passage is tijdens etappe 1 van het Pieterpad. Het is een plek waar je mooi overzicht hebt over dit deel van het Hogeland maar het is ook gesitueerd aan leuke paden. Vanuit Pieterburen wandel of fiets je het Pieterbuurstermaarpad en als je het hoogholtje oversteekt, over de Pieterbuurstermaar, kom je terecht op een onverhard natuurlijk wandelpad dat leidt via nog een bruggetje naar en langs een fraaie boerderij aan de Oosterweg, richting Eenrum. Als je vanuit Pieterburen gezien het bruggetje links laat liggen en doorfietst dan kun je over een andere weg naar Eenrum of de andere kant op richting Kleine Huisjes. Deze plek komt terug in drie van de bekendste fiets- en wandel routes.
De eerste twee zijn wandelroutes, waaronder het Pieterpad, en de derde een fietsroute.
De vierde route komt dan niet over of direct langs het hoogholtje maar wel over de Oosterweg.

12. (Afb. boven) Het hoogholtje over het Aduarderdiep bij Garnwerd en Feerwerd. (Bron: onduidelijk).

Soms is het hoogholtje, of kwakel naast de (houten) ophaalbrug gewoon blijven liggen, zoals hier bij Weipoort in de gemeente Zoeterwoude [6]. In de provincie Groningen ken ik een dergelijke combinatie niet. (Bron: onduidelijk).